Gai đôi cột sống bẩm sinh là gì? Dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả?

Dương Yến 11:43 Sáng , 12/12/2023

5/5 - (1 bình chọn)

Gai đôi cột sống bẩm sinh (nứt đốt sống) là bệnh hình thành từ trong bụng mẹ, tỷ lệ mắc bệnh này ở trẻ em chiếm tới 0,2% và không phải căn bệnh hiếm gặp trên thế giới. Để các mẹ có con bị mắc bệnh và mẹ bầu yên tâm khi mang thai, cần nắm rõ các dấu hiệu và cách điều trị sẽ để ngăn chặn rủi ro từ bệnh.

Bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh là gì? Có nguy hiểm không?

Bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh là một dị tật xuất hiện từ trong bụng mẹ, do gai xương bị hở hay ống thần kinh không đóng kín hoàn toàn. Gai đôi cột sống thường nằm ở đốt sống L5 – S1, các đốt này có thể khiến người bệnh không đi lại được như bình thường hoặc gây ra cong vẹo cột sống.

Với những vị trí này, nếu không được chữa trị sớm, thậm chí có thể gây ra cho người bệnh những biến chứng nguy hiểm như đau dây thần kinh, ảnh hưởng đến vận động, mất kiểm soát về các hoạt động sinh lý.

Nói chung, mức độ nguy hiểm của gai đôi cột sống bẩm sinh hoàn toàn phụ thuộc vào vị trí cũng như kích thước dị tật trên cột sống. Mỗi một vị trí sẽ có những tác động, ảnh hưởng khác nhau đến trẻ.

Bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh là một dị tật xuất hiện từ trong bụng mẹ

Nếu trẻ sơ sinh bị nứt đốt sống và nén tủy sống sẽ khiến trẻ em gặp những khó khăn khi bú, thở và nuốt, nguy hiểm hơn có thể đe dọa đến tính mạng của bé. Do đó cần phải hiểu rõ bệnh để có cách điều trị kịp thời nếu gặp phải bệnh này.

Dấu hiệu nhận biết gai đôi cột sống bẩm sinh

Trước hết, để nhận biết được dấu hiệu của gai đôi cột sống bẩm sinh, cần nắm rõ có ba loại phổ biến nhất của bệnh:

Nứt đốt sống ẩn: Đây là tình trạng phổ biến nhất và không gây ra vấn đề gì quá lo ngại cho trẻ nên không cần điều trị. Tình trạng này có thể dễ dàng nhận biết với những trẻ có lúm đồng tiền hoặc vết chàm hoặc một nhúm lông nhỏ trên lưng. Tuy nhiên, có những trẻ bị nứt đốt sống ẩn không có biểu hiện gì ra bên ngoài.
Thoát vị màng não: Là dạng bệnh hiếm gặp và có mức độ nghiêm trọng. Dịch não tủy sẽ thoát ra khỏi cột sống và đùn dưới da, lộ rõ một vùng lồi ở da của trẻ.
Thoát vị màng tủy: Đây cũng là dạng hiếm xảy ra và gây ra tình trạng nghiêm trọng nhất nếu trẻ bị. Trẻ sẽ bị ảnh hưởng nặng ở tủy, gây hại các bộ phận khác trong cơ thể và đe dọa đến tính mạng.

Mỗi một dạng gai đôi cột sống sẽ có mức độ nguy hiểm và triệu chứng khác nhau. Theo các nghiên cứu, gai đôi cột sống bẩm sinh có một số triệu chứng có biểu hiện ra bên ngoài như sau:

Rối loạn vận động: Người bệnh sẽ không thể cử động được như người bình thường, có thể là ở chân hoặc tay, khiến cho việc sinh hoạt trở nên khó khăn.
Đau vùng thắt lưng cùng: Cơn đau ở vùng thắt lưng cùng có thể lan sang các bộ phận khác như tay, cổ,…
Co cứng cơ: Gai đôi cột sống bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến tủy, não và các cơ quan khác làm các cơ dần trở nên yếu đi, khiến các cơ có thể dần tê liệt, ảnh hưởng đến hoạt động của người bệnh.
Các vấn đề về ruột và bàng quan có thể khiến trẻ bị bí tiểu, khó có được các hoạt động sinh lý như người bình thường
Trẻ có thể bị co giật và điều này gây ra vấn đề lớn, khó khăn cho trẻ trong các hoạt động với xã hội
Bị vẹo cột sống

Người bệnh hoặc người nhà bệnh nhân cần có sự quan sát trẻ kỹ càng thì mới có thể phát hiện cũng như kịp thời chữa gai đôi cột sống bẩm sinh bởi nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tương lai sau này, gây khó khăn khi người bệnh hoạt động.

Nguyên nhân gây bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh

Hiện nay, chưa có một kết luận chắc chắn và cụ thể nào về nguyên nhân của bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số nguyên nhân gây bệnh đó là:

Bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh là do trong quá trình phân bào của thai nhi thì ống sống, cột sống và dây thần kinh cột sống không được khép kín nên đã bị tách làm đôi.
Sự ảnh hưởng của môi trường, tiền sử gia đình đã có người mắc hoặc người mẹ thiếu axit folic khi mang thai đã khiến thai nhi trong cơ thể mẹ mắc bệnh.
Người mẹ khi mang thai bị béo phì, tiểu đường nhưng không được kiểm soát tốt cũng có thể khiến con sinh ra bị gai đôi cột sống bẩm sinh.

Bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh có nguy hiểm không?

Dưới đây là tổng hợp những biến chứng có thể xảy ra của người bị gai đôi cột sống bẩm sinh:

Yếu cơ chân hoặc tê liệt chân: Do dây thần kinh kiểm soát cơ chân không hoạt động chính xác như người bình thường, ảnh hưởng đến hoạt động của chân và dần gây ra yếu cơ chân, thậm chí có thể gây tê liệt. Nếu bệnh được phát hiện sớm và thực hiện các biện pháp vật lý trị liệu, chăm sóc cơ thể sẽ hạn chế được biến chứng này.
Vấn đề về cột sống: Khi bị gai đôi cột sống nặng mà không được chữa trị kịp thời, nhất là bị bẩm sinh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là hoạt động đi lại và ngoại hình. trẻ có thể mắc phải các vấn đề cong vẹo cột sống, co rút cơ, trật khớp hông,…
Vấn đề về não: Khi gai cột sống chèn dây thần kinh, trẻ có thể bị viêm màng não, nhiễm trùng mô xung quanh não hoặc bị não úng thủy (hay tràn dịch não). Các vấn đề về não liên quan trực tiếp, đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Các vấn đề về ruột và bàng quang: Do ảnh hưởng của tủy, ruột và bàng quang của trẻ có thể không hoạt động bình thường. Trẻ có thể bị rối loạn về tiêu hóa, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Shunt trục trặc: Các shunt trong cơ thể có thể ngừng hoạt động hoặc nhiễm bệnh. Một số dấu hiệu shunt không hoạt động bao gồm đau đầu, buồn ngủ, nôn mửa khó chịu, sưng hoặc đỏ dọc theo shunt, nhầm lẫn, khó ăn hoặc co giật, thay đổi trong mắt .
Rối loạn giấc ngủ: Khi ngủ, trẻ có thể ngưng thở, gây ra khó thở, sẽ khiến giấc ngủ không được chất lượng. Lâu dần có thể khiến trẻ bị rối loạn giấc ngủ.
Vấn đề về da: Trẻ có thể bị phồng rộp ở lưng, mông gây ra những vết loét, mụn nước. Với trẻ sơ sinh hay phải đặt nằm quá nhiều sẽ dễ khiến các vết thương ngày càng nặng, thậm chí nhiễm trùng.
Các biến chứng khác: Ngoài các biến chứng trên, trẻ có thể bị các biến chứng khác như nhiễm trùng đường tiết niệu, trầm cảm, rối loạn tiêu hóa.

Gai đôi cột sống bẩm sinh gây ra yếu cơ chân hoặc tê liệt chân

Khi bị biến chứng sẽ gây ra khó khăn khi hoạt động, ảnh hưởng lớn tới tương lai sau này của trẻ. Người bệnh cần hết sức lưu ý và chú tâm đến tình trạng bệnh của mình để không xảy ra những điều đáng tiếc.

ĐỌC NGAY:
Trị gai cột sống bằng xương rồng có hiệu quả không? Hướng dẫn chi tiết

Phương pháp chẩn đoán bệnh hiệu quả

Trước kia, bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh rất khó để phát hiện nhất là khi em bé còn trong bụng mẹ. Hiện nay, y học phát triển, bác sĩ hoàn toàn có thể chẩn đoán dị tật gai đôi cột sống ở thai khi hoặc sau khi em bé được sinh ra. Hai cách chẩn đoán gai đôi cột sống bẩm sinh hiệu quả đó là:

Chẩn đoán khi còn trong bụng mẹ

Tiến hành xét nghiệm tầm soát ở phụ nữ mang thai trong thời kỳ đầu, từ đó kiểm tra nứt đốt sống và các dị tật bẩm sinh khác.

Xét nghiệm alpha-fetoprotein (AFP): Tức là lấy máu của người mẹ để xét nghiệm xem lượng ATP có trong máu người mẹ là bao nhiêu. Nếu hàm lượng cao tức em bé sẽ bị mắc bệnh;
Siêu âm: Nếu gai đôi cột sống gây ra những dị tật ở trẻ, thông qua siêu âm, bác sỹ có thể phát hiện được;
Chọc dò ối: Bác sĩ lấy nước ối từ người mẹ để xét nghiệm. Cũng như phương pháp xét nghiệm nồng độ ATP như trên, AFP trong nước ối cao có nghĩa là em bé sẽ bị tật nứt đốt sống.

Chẩn đoán nứt đốt sống ở trẻ sơ sinh

Đối với trẻ sơ sinh, bác sĩ có thể chẩn đoán qua chụp X-quang, CT-scan để nhìn rõ cột sống hoặc chụp cộng hưởng từ MRI để nhìn rõ thêm những ảnh hưởng nếu em bé bị mắc bệnh.

Cách chữa bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh

Hiện nay y học phát triển, bệnh gai đôi cột sống bản sinh hoàn toàn có thể điều trị được. Bác sĩ chuyên khoa sẽ có những phác đồ điều trị riêng cho từng bệnh nhân, giúp cải thiện cơn đau và giảm các triệu chứng bệnh. Các cách điều trị gai đôi cột sống bẩm sinh là:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng các loại thuốc tây y sẽ giúp người bệnh thấy rõ hiệu quả khi sử dụng, giảm đau nhanh chóng. Các loại thuốc có tác dụng giảm đau như Paracetamol, Diclofenac, Codein, Ibuprofen,… có tác dụng hiệu quả trong điều trị gai đôi cột sống, hỗ trợ loại bỏ tình trạng gai cột sống.

Ngoài ra, thuốc có chứa thành phần aspirin (thuốc giảm đau) ở dạng bôi thoa lên vùng bị gai cột sống và xoa bóp sẽ khiến cho các cơn đau giảm đi và người bệnh sẽ dần hết cơn đau.

Vì đây là thuốc bôi nên sẽ không có ảnh hưởng trực tiếp đến cơ thể người bệnh nhưng vẫn cần phải sử dụng theo đơn của bác sĩ, không nên dùng trong thời gian quá dài.

Sử dụng các loại thuốc tây y sẽ thấy rõ hiệu quả khi sử dụng, giảm đau nhanh chóng

Tuy nhiên, sử dụng quá nhiều thuốc tây y không phải là một điều tốt. Nếu quá lạm dụng sẽ gây nên tình trạng “nhờn thuốc” hoặc có tác dụng phụ. Để an toàn, người bệnh nên xin ý kiến hoặc uống theo đơn của bác sĩ, không nên uống quá liều.

Điều trị bằng thuốc Đông y

Sử dụng thuốc Đông y là phương pháp an toàn, lành tính cho người bệnh. Với những trường hợp đang sử dụng tây y mà có ý định chuyển sang sử dụng đông y thì cần có lời khuyên của bác sĩ. Một số bài thuốc đông ý để điều trị gai đôi đốt sống bẩm sinh là:

Bài thuốc 1: Sinh địa, Trinh nữ, Hà Thủ ô (mỗi vị 12 gram), 16 gram Thổ phục linh, 10 gram Thiên niên kiện, 8 gram quế chi, 8 gram cỏ xước. Cho các thảo dược trên vào ấm sắc cùng 500ml nước lọc. Đun nhỏ lửa khoảng 1h đến 1h30p thì tắt bếp. Lọc bỏ bã, lấy nước, chia đôi uống trong ngày. Bài thuốc dành cho người bị gai cột sống cổ..
Bài thuốc 2: Quế chi, Xuyên khung, phòng phong, hoàng bá, độc hoạt, đương quy (mỗi vị 12 gram); Sài hồ, Khương hoạt (mỗi vị 10 gram); Đào nhân, Hồng hoa (mỗi vị 8gram).

Ngoài ra, còn rất nhiều bài thuốc khác, tùy theo từng tình trạng người bệnh và vị trí mắc gai đôi cột sống. Người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng.

Vật lý trị liệu, phẫu thuật chữa gai đôi cột sống bẩm sinh

Bấm huyệt, châm cứu, massage ở vùng bị đau là những biện pháp vật lý trị liệu thường thấy. Bấm huyệt sẽ giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn, châm cứu sẽ giúp máu lưu thông tốt hơn, massage khiến người bị đau cảm thấy dần thư giãn. Điều này có tác dụng rất tốt cho sức khỏe của người bệnh.

Hiện nay, mổ gai cột sống bằng đường phía sau là phổ biến nhất. Tuy nhiên, phương pháp này sẽ điều trị hiệu quả khi có khối thoát vị xuất hiện trên bề mặt da và rễ thần kinh có hiện tượng bị chèn ép.

Phẫu thuật chữa gai đôi cột sống bẩm sinh

Các bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật dựa trên các bước cơ bản sau:

Bước 1: Dùng dao rạch dọc cột sống theo một đường ngang, tránh rạch trực tiếp lên vị trí phẫu thuật để không bị ảnh hưởng đến khối thoát vị
Bước 2: Bác sĩ sẽ tách cơ của hai bên đường rạch ra.
Bước 3: Để tránh ảnh hưởng đến khối thoát vị, bác sĩ sử dụng kính vi phẫu và tiến hành phẫu tích xung quanh khối thoát vị đó.
Bước 4: Để nhìn rõ hơn phần màng tủy bọc xung quanh khối thoát vị, bác sĩ dùng kẹp và các dụng cụ chuyên dụng giúp mở rộng phần cung sau.
Bước 5: Xử lý và tạo hình màng tủy bằng cách dùng cân cơ đùi.
Bước 6: Sau khi xử lý xong màng tủy, thực hiện đóng lại các lớp giải phẫu theo thứ tự placode, đến màng cứng, cân cơ, lớp dưới da và lớp da.
Bước 7: Dán kín vết mổ bằng cách sử dụng keo chuyên dụng.

Liệu trình hồi phục cho bệnh nhân sau điều trị như sau: Điều trị não úng thủy, vật lý trị liệu, điều trị các vấn đề xương khớp.

Những lưu ý khi phòng bệnh gai đôi cột sống bẩm sinh

Đối với những trường hợp có nguy cơ mắc bệnh hoặc các bà mẹ đang mang thai, khi phòng bệnh cần lưu ý những điều sau đây:

Với các bà mẹ đang mang thai có thể uống acid folic từ trước khi thụ thai 1 tháng và kéo dài trong 3 tháng đầu thai kỳ để phòng tránh nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên sử dụng thuốc cần phải có sự chỉ dẫn của bác sỹ để có thể kiểm soát một cách tốt nhất về liều lượng uống theo tình trạng của thai phụ. Liều lượng được khuyên dùng là từ 0,4 – 1mg/1 ngày.
Với những bà mẹ đang mang thai bị mắc tiểu đường hoặc bị béo phì, những người này có nguy cơ cao con sinh ra sẽ bị mắc thì nhất định phải điều trị theo đơn thuốc của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ.
Với những bà mẹ đã từng có con mắc dị tật, nhất là dị tật ống thần kinh, không nên tự ý sử dụng thuốc ở nhà mà vẫn phải dựa theo chỉ định của bác sĩ để đưa ra liều lượng hợp lý cho tình trạng sức khỏe.
Có chế độ ăn uống lành mạnh, tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, môi trường bị ô nhiễm, kết hợp với tập thể dục thường xuyên để thai nhi được phát triển tốt nhất.
Lựa chọn tập yoga nhẹ nhàng để có thể cân bằng cơ thể, giúp ích cho sự lớn lên của thai nhi và phải tránh những động tác thể dục mạnh hoặc nằm, ngồi quá lâu.
Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để đảm bảo có tình trạng sức khỏe tốt nhất.

Gai đôi cột sống bẩm sinh là bệnh tương đối nguy hiểm đặc biệt đối với phụ nữ. Tuy nhiên, bệnh này có thể điều trị khỏi nếu được thăm khám và điều trị sớm. Người bệnh nên chủ động điều trị khi có những triệu chứng bất thường xảy ra. Bên cạnh đó, nên thường xuyên kiểm tra định kỳ nhất là phụ nữ đang có ý định sinh con để phát hiện sớm những vấn đề sức khỏe và có biện pháp điều trị kịp thời.

NỘI DUNG HỮU ÍCH:
Top 10 bài thuốc Đông y trị gai cột sống hiệu quả, an toàn hiện nay
Gai cột sống có chữa được không? Thông tin giải đáp chi tiết