Viêm khớp cổ chân là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào. Bệnh khởi phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, gây nhiều bất tiện trong sinh hoạt và vận động. 

Tổng quan về viêm khớp cổ chân

Trong hệ thống xương khớp, khớp cổ chân là vị trí kết nối giữa cẳng chân và bàn chân. Bộ phận này đảm nhận vai trò gánh chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể và duy trì các hoạt động đi lại hàng ngày. Vậy, viêm đau khớp cổ chân là bệnh gì và hình thành từ những nguyên nhân nào?

Viêm khớp cổ chân là gì?

Viêm khớp cổ chân được hiểu là tình trạng viêm ở phần sụn đệm giữa hai đầu xương do chất dịch nhầy bôi trơn ở các khớp suy giảm vì nhiều lý do. Căn bệnh này không chỉ tác động làm thay đổi cấu trúc khớp cổ chân mà còn khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong vận động vì những cơn đau nhức.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh viêm khớp cổ chân là người độ tuổi ngoài 40, cả nam và nữ đều có tỷ lệ tương đương nhau. Tuy nhiên, người trẻ tuổi cũng đang có nguy cơ cao mắc bệnh do chấn thương hay đặc thù công việc.

Theo đó, nhóm bệnh nhân bị viêm đau khớp cổ chân do vận động chân thường xuyên với cường độ lớn là: 

• Người chơi thể thao với các bộ môn đá bóng, khiêu vũ thể thao, điền kinh, thể dục dụng cụ,…
• Người làm công việc yêu cầu sử dụng cơ chân nhiều như người mẫu, diễn viên xiếc, diễn viên múa, công nhân,…

Nguyên nhân gây viêm khớp cổ chân

Theo nghiên cứu chuyên sâu, có hai nhóm nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng viêm đau khớp cổ chân trái hoặc đau khớp cổ chân phải như sau: 

Nhóm nguyên nhân từ bệnh lý 

Các mô mềm xung quanh khớp cổ chân bị tấn công và gây viêm nhiễm là hậu quả của một số bệnh lý như: 

• Thoái hóa khớp cổ chân: Bệnh lý này liên quan trực tiếp đến hoạt động tiết dịch và cử động của xương khớp. Hai hoạt động này làm suy giảm khiến lớp mô sụn bị bào mòn, tổn thương và hư hỏng. 
• Viêm khớp dạng thấp: Là căn bệnh hình thành do sự xâm nhập của vi khuẩn, virus khiến hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh. 
• Bệnh gút ở cổ chân: Do chế độ ăn uống không lành mạnh khiến cho nồng độ acid uric trong máu tăng cao và tích tụ trong một thời gian dài. Bệnh thường biểu hiện rõ ràng ở khớp cổ chân, đau khớp ngón chân, bàn chân và khuỷu tay với triệu chứng sưng, nóng ran, tấy đỏ và đau nhức.
• Viêm bao gân cơ chân: Là tình trạng gân chân bị viêm, tổn thương gây ảnh hưởng đến các khớp xung quanh. Bệnh gây tình trạng sưng nóng và đau nhức ở vùng khớp cổ chân, khớp gối và có thể lan xuống các khớp ngón chân. 
• Viêm đau dây thần kinh tọa: Là chứng đau nhức chạy dọc theo dây thần kinh tọa, từ cột sống thắt lưng đến các ngón chân, trong đó có khớp cổ chân. 

Nhóm nguyên nhân từ cơ học

Bên cạnh sự tác động của bệnh lý, có một số nguyên nhân xuất phát từ tác động cơ học như sau: 

• Chấn thương: Các chấn thương như gãy xương, trật khớp, bong gân sẽ tác động trực tiếp đến khớp cổ chân và kích thích phản ứng viêm tại các mô mềm. Do đó, viêm khớp cổ chân sau chấn thương rất dễ được hình thành.
• Do thừa cân, béo phì: Khớp cổ chân phải gánh trọng lượng toàn bộ cơ thể, do đó bệnh nhân bị thừa cân, béo phì làm tăng sức ép lên khớp cổ chân và làm tăng nguy cơ bị tổn thương, viêm nhiễm. 
• Đặc thù nghề nghiệp: Một số công việc cần sự hoạt động chân liên tục hoặc đứng một chỗ quá lâu sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến khớp cổ chân, gây những cơn đau nhức khớp bất thường, tạo điều kiện cho viêm nhiễm tấn công. 
• Do lười vận động: Khi khớp cổ chân không được vận động linh hoạt, dịch khớp tại sụn sẽ không được điều tiết đều đặn, đồng thời khiến cho khả năng thích ứng vận động của cổ chân kém đi. Lúc này, chỉ cần tác động nhẹ như tai nạn nhỏ, vận động quá nhiều,… cũng có thể gây tổn thương ở khớp cổ chân.

Triệu chứng đi bệnh viêm khớp cổ chân

Viêm khớp cổ chân được xem là một hội chứng xương khớp tương tự như gai cột sống. Trong đó, người bệnh có thể dễ dàng nhận biết thông qua một số triệu chứng điển hình như:

• Đau nhức khớp cổ chân: Đây là biểu hiện cấp tính xuất hiện khi bệnh nhân chơi thể thao, đi lại nhiều, vận động,… Cơn đau có thể đột ngột xuất hiện nhưng sẽ dần biến mất khi bệnh nhân thư giãn, nghỉ ngơi khớp chân. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, cơn đau sẽ xuất hiện với tần suất ngày càng nhiều.
• Sưng tấy, nóng đỏ: Tại vùng khớp cổ chân có thể bị sưng lên, nóng ran và tấy đỏ kèm với nhức mỏi khiến bệnh nhân vận động khó khăn.
• Phát ra tiếng lạo xạo khi di chuyển: Khi bị viêm khớp, hoạt động tiết dịch khớp sẽ suy giảm gây khô khớp cổ chân. Từ đó gây ra những tiếng kêu lạo xạo khi bệnh nhân lên xuống cầu thang, đi bộ,…
• Căng cứng khớp: Hiện tượng này thường xảy ra vào buổi sáng khi ngủ dậy. Không chỉ vậy, mọi hoạt động như đi lại, xoay cổ chân, ngồi xuống,… cũng khiến khớp cổ chân bị cứng và không linh hoạt như trước.

Bên cạnh đó, bệnh nhân luôn trong cảm giác mệt mỏi, khó chịu và vận động khó khăn khi bị viêm khớp cổ chân. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện sốt cấp tính khi viêm nhiễm ở mức độ nặng. 

Cách chẩn đoán bệnh viêm khớp cổ chân

Bệnh viêm khớp cổ chân cần được xác định nguyên nhân và mức độ viêm nhiễm sớm. Theo đó, có một số kỹ thuật chẩn đoán nhằm xác định bệnh được chỉ định như sau: 

• Chụp X-quang: Là kỹ thuật thường thấy khi chẩn đoán cho bệnh nhân mắc các bệnh lý xương khớp. Phương pháp này giúp bác sĩ xác định được vị trí viêm cũng như mức độ viêm tại ổ khớp cổ chân. 
• Siêu âm khớp: Đánh giá mức độ viêm màng hoạt dịch, viêm bao gân khi bác sĩ nghi ngờ viêm khớp cổ chân xuất phát từ nguyên nhân bệnh lý. 
• Soi khớp: Là phương pháp chèn một ống nhỏ có gắn camera thông qua một vết mổ gần khớp cổ chân. Hình ảnh thu được bên trong ổ khớp sẽ được thể hiện qua màn hình dưới dạng video. 
• Chụp cộng hưởng từ: Chẩn đoán hình ảnh chi tiết bằng chụp cộng hưởng từ giúp bác sĩ xác định được các mô mềm xung quang khớp cổ chân có gặp vấn đề hay không. Từ đó xác định được nguyên nhân gây bệnh viêm khớp cổ chân. 

Phương pháp điều trị viêm khớp cổ chân

Các phương pháp điều trị viêm khớp cổ chân đều hướng đến mục đích chung là kiểm soát tình trạng viêm khớp, ngăn ngừa viêm hủy hoại khớp. Từ đó giúp bảo vệ chức năng khớp và duy trì vận động của khớp.

Theo đó, bệnh nhân có thể tham khảo một số phương pháp điều trị dựa vào mức độ tiến triển của bệnh như sau: 

Chữa bằng Tây y

Điều trị bệnh viêm khớp cổ tay bằng thuốc Tây y dựa vào từng giai đoạn phát triển bệnh. Ở giai đoạn đầu sẽ kết hợp nhiều nhóm thuốc hỗ trợ giảm triệu chứng và làm chậm quá trình viêm nhiễm. 

Điều trị bằng thuốc Tây y có thể duy trì nhiều năm hoặc dùng đến suốt đời tùy theo nhóm thuốc và liều thuốc mà bác sĩ kê đơn. Một số loại thuốc được chỉ định dùng trong điều trị viêm khớp cổ chân như sau: 

• Thuốc DMARDs tác dụng chậm chống viêm như leflunomid, cyclosporin, hydroxychloroquine, salazopyrine, biologicao therapy, biotherapy,… Thuốc có tác dụng cải thiện các triệu chứng lâm sàng, bảo vệ khớp và ức chế hủy khớp. 
• Thuốc bôi kích thích giảm đau như tinh dầu bạc hà, capsaicin,… dùng để bôi lên khớp cổ chân bị sưng, đau nhức. 
• Thuốc giảm đau thông thường không kèm chức năng chống viêm như paracetamol, tramadol, acetaminophen. oxycodon, hydrocodon,… 
• Thuốc giảm đau và chống viêm không chứa steroid như aspirin, naproxen, ibuproden,…
• Thuốc chống loãng xương và làm chậm quá trình thoái hóa như như biphosphonat, glucocorticoid, diacarthine, glucosamine sulfate,… 

Khi sử dụng thuốc Tây trong điều trị, bệnh nhân kết hợp với bác sĩ theo dõi và quản lý chặt chẽ biểu hiện trước, trong và sau thời gian điều trị. Như vậy sẽ đảm bảo hiệu quả điều trị cũng như sự an toàn cho bệnh nhân.

Phương pháp vật lý trị liệu

Ngoài sử dụng thuốc Tây, có một số phương pháp điều trị dựa trên lý thuyết y học hiện đại được áp dụng cho bệnh nhân bị viêm đau khớp cổ chân như sau: 

• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu áp dụng dựa trên sự nghiên cứu về hoạt động của xương khớp với tác dụng cải thiện vận động và củng cố cơ bắp cùng các khớp xung quanh. Bệnh nhân có thể áp dụng một số bài tập như: Kéo gập mũi mu chân, đối kháng mu chân, xoay khớp cổ chân, gập duỗi bàn chân, căng cơ bắp chân,…
• Điện kích thích thần kinh qua da: Bác sĩ tiến hành tác động lên khớp cổ chân thông qua việc sử dụng một thiết bị tạo xung điện nhằm kích thích dây thần kinh xung quanh khu vực bị đau, tắc nghẽn mạch máu gây cản trở quá trình truyền tín hiệu đến não bộ. 

Phẫu thuật chữa viêm khớp cổ chân

Một số biện pháp phẫu thuật tạo chuyển biến tích cực cho sự viêm nhiễm tại khớp cổ chân có thể kể đến như:

• Loại bỏ màng bao hoạt dịch: Viêm khớp từ màng bao hoạt dịch bị sưng tấy giúp làm chậm quá trình suy khớp. 
• Phẫu thuật thay thế khớp: Có tác dụng loại bỏ khớp bị tổn thương, hư hại và thay thế bằng một khớp nhân tạo mới. Từ đó giúp loại bỏ được gốc viêm nhiễm từ bên trong mô sụn khớp, giúp bệnh nhân đi lại và vận động linh hoạt hơn. 

Chữa bằng Đông y

Ngoài phương pháp điều trị phổ biến là Tây y thì điều trị viêm khớp cổ chân bằng Đông y cũng dần trở nên quen thuộc đối với bệnh nhân thông qua những cách chữa như sau: 

Bài thuốc uống

• Triệu chứng: Đau khớp lâu ngày, vận động khó khăn, co cứng khớp, cơ thể mệt mỏi kèm chóng mặt, hoa mắt.
• Các vị thuốc: Toàn yết, địa long, cam thảo, nhục quế, tế tân, sinh địa, hà thủ ô, tri mẫu mỗi loại đều 6g. Thêm đảng sâm, bạch thược, tang ký sinh, đương quy, tần giao, thục địa, bạch linh mỗi thứ đều 12g. Kết hợp cùng ngưu tất bắc, đỗ trọng, xuyên khung, độc hoạt, phòng phong mỗi loại đều 10g. 
• Cách dùng: Đem các vị thuốc sắc cùng với khoảng 1 lít nước trong 40 – 50 phút trong lửa nhỏ rồi tắt bếp. Thuốc sau khi sắc chia làm 2 bát nhỏ, dùng để uống sau bữa ăn khi còn ấm. Thang thuốc có thể được gia giảm các vị thuốc tùy theo triệu chứng đi kèm của mỗi bệnh nhân. 

Xoa bóp bấm huyệt

Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp chữa bệnh không cần dùng thuốc và phẫu thuật được khá nhiều người bệnh quan tâm. Liệu pháp này có tác dụng thư giãn cổ chân, giảm đau, ngăn ngừa thoái hóa và giúp khớp cổ chân cử động linh hoạt hơn. Theo đó, cách chữa này chia làm hai giai đoạn chính đó là:

• Xoa bóp cổ chân: Bước thực hiện này được xoa từ mức độ nhẹ đến mạnh với tác dụng lưu thông khí huyết. Người xoa bóp tiến hành dùng ngón tay xoa liên tục theo vòng tròn nhỏ tại các vị trí như mắt cá chân, cổ chân, hõm trước và sau cổ chân. 
• Bấm huyệt: Để chữa viêm khớp ở cổ chân, lương y sẽ giải phóng huyệt đạo bị ứ trệ với các vị trí huyệt gồm huyệt giải khê, huyệt côn lôn và huyệt thái khê. 

Phương pháp cấy chỉ Catgut

• Cơ chế: Cấy chỉ là phương pháp phát minh mới kết hợp giữa y học hiện đại và cổ truyền. Theo đó, bác sĩ sẽ tiến hành đưa một đoạn chỉ Catgut có khả năng tự tiêu vào huyệt vị ở cổ chân đang bị viêm và đau nhức.
• Tác dụng: Kích thích lên huyệt vị bị tổn thương nhằm giải phóng khí huyệt và mạch thần kinh bị tắc nghẽn do viêm. Khi mạch máu và dây thần kinh được lưu thông, triệu chứng đau, tê bì, co cứng khớp sẽ được cải thiện đáng kể, từ đó tăng chức năng vận động của khớp cổ chân. 

Chữa bằng mẹo dân gian tại nhà

Từ lâu, mẹo chữa viêm khớp đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Chỉ với những nguyên liệu quen thuộc tại nhà cũng có thể tạo thành những bài thuốc chữa trị vô cùng hiệu nghiệm, cụ thể như:

• Tỏi tươi: Cho 40g tỏi tươi đem ngâm với khoảng 100ml rượu trắng trong bình thủy tinh. Khi thấy rượu tỏi tươi chuyển thành màu vàng thì bệnh nhân lấy ra sử dụng. Mỗi ngày xoa một ít rượu tỏi lên vùng khớp cổ chân bị viêm, thực hiện 2 lần/ngày.
• Mật ong và bột quế: Pha bột quế và mật ong nguyên chất vào một cốc nước ấm, dùng để uống vào buổi sáng khi ngủ dậy và buổi tối trước khi ngủ. 
• Vỏ sầu riêng: Phơi khô vỏ sầu riêng rồi đem sắc với nước dùng để uống mỗi ngày. Bệnh nhân kiên trì sử dụng nước vỏ sầu riêng trong 2 – 3 tuần để giảm triệu chứng đau nhức. 
• Lá trầu không: Dùng lá trầu không nấu với nước, đem ngâm chân ở nhiệt độ ấm vừa phải. Phương pháp này vừa giúp cổ chân được thư giãn, vừa giảm triệu chứng viêm đau hiệu quả. 

Lời khuyên dành cho người bị viêm khớp cổ chân

Viêm khớp chân là bệnh lý có thể tái phát nhiều lần, do đó trong sinh hoạt hàng ngày, bệnh nhân nên chú ý một số vấn đề để kiểm soát bệnh tốt hơn như sau:

• Đi giày, dép thoải mái, có lót êm và đế cứng để giảm tác động sức ép lên cổ chân. Với nữ giới, không nên đi giày cao gót, giày quá chật. 
• Chườm lạnh hoặc chườm nóng kết hợp massage, xoa bóp bằng tinh dầu khi xuất hiện các triệu chứng sưng viêm bất thường. 
• Thực hiện ngâm chân bằng nước ấm, nước lá trầu không, nước lá lốt hoặc nước pha với tinh dầu trước khi đi ngủ để khớp cổ chân và bàn chân được thư giãn. 
• Giảm cân bằng chế độ ăn uống và tập luyện khoa học nếu bệnh nhân đang bị thừa cân. 
• Không thực hiện các hoạt động ảnh hướng đến khớp chân trong quá trình điều trị như chạy nhảy mạnh, leo núi, đá bóng,… 
• Bổ sung các loại rau, loại cá giàu omega 3, tỏi tươi và thực phẩm giàu vitamin C vào bữa ăn hàng ngày. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ xem đau xương khớp kiêng ăn gì, nên làm gì để nhanh chóng hồi phục.
• Hạn chế sử dụng các đồ ăn dạng chiên, đồ ăn nhanh, thực phẩm tinh chế, thịt đỏ, đồ ăn cay nóng,… 

Có thể thấy, viêm khớp cổ chân là vấn đề sức khỏe có thể xảy ra ở mọi đối tượng gây nhiều phiền toái trong cuộc sống cũng như các biến chứng nguy hiểm. Do đó, bệnh nhân nên tự rèn luyện sức khỏe và áp dụng lối sống khoa học, lành mạnh để hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh viêm khớp cổ chân.